Minder meten, meer aandacht

Hoe meer we meten, hoe meer we weten. Hoe meer we weten, hoe beter we kunnen handelen. Toch? Meten en weten zijn in het onderwijs een hot topic. De jaarlijkse doorstroomtoets in groep 8 leidt telkens tot discussie. De toetsuitslag wisselde door de jaren heen van plaats in het proces en het aantal toetsen nam toe. We meten steeds meer, niet alleen in het onderwijs maar overal, van de baarmoeder tot aan het graf.

En alles wat we meten, moeten we kennelijk delen. In het voortgezet onderwijs houden apps verzuim, huiswerk en cijfers bij. Ouders krijgen meldingen voordat kinderen zelf iets (of niets!) kunnen vertellen. Sommige basisscholen en kinderopvangcentra werken op dezelfde manier: van het eetgedrag van de peuter tot aan de toetsuitslagen van de leerlingen. Alles wordt geregistreerd en met de ouders gedeeld. In de zorg gaat het net zo: over mijn oude dementerende moeder worden wij meermaals op de hoogte gesteld via een zorgapp. Soms fijn, minstens zo vaak pijnlijk confronterend.

De verantwoordings- en communicatiedrift is een reactie op maatschappelijke en politieke druk om prestaties meetbaar te maken. Scholen en zorginstellingen moeten hun resultaten verantwoorden, waardoor zij gedetailleerd rapporteren. Ook technologie speelt een rol: omdat data altijd en overal toegankelijk zijn, ontstaat de verleiding om alles te monitoren. Maar wat levert dit echt op?

Meten is belangrijk om te verbeteren. Maar de focus op verantwoording kost kostbare tijd, tijd die beter besteed kan worden aan échte aandacht. Een leraar die minder tijd kwijt is aan administratieve taken, kan meer tijd besteden aan persoonlijke begeleiding. Een zorgmedewerker die minder hoeft te rapporteren, heeft meer tijd voor oprechte aandacht voor de patiënt.

We kunnen hier iets aan doen. In het onderwijs zou het aantal verplichte toetsen beperkt kunnen worden en kan de nadruk verschuiven van cijfers naar persoonlijke groei. In de zorg kan het aantal rapportages worden teruggebracht tot wat echt noodzakelijk is voor goede zorg. Dit vraagt om beleidsverandering, maar ook om een cultuurverandering waarbij cijfers niet langer als het enige bewijs van kwaliteit worden gezien.

Meten mag, zolang het dient om het eigen functioneren te verbeteren. Maar laten we stoppen met het delen van elk detail. Liever heb ik dat men meer menselijke aandacht schenkt aan wie dat nodig heeft. Minder meten, meer aandacht. Daar profiteren we allemaal van .